PZL-106BT 601 M T "Turbo Kruk"

[Warka Bear]

Archiwum wlasne. Zdjecia wykonalem w 1993 w PZL Okecie.

Samolot zbudowano na zamowienie Brazylii. Jego dalsze losy nie sa mi znane.

 

Na podstawie tej dokumentacji wybudowano model RC w skali 1:4.

 

HISTORIA

 

Prace nad PZL-106 rozpoczęto w 1971 r., przewidując zastąpienie nim w produkcji samolotów PZL-101 Gawron. Kruk to pierwszy polski samolot rolniczy II generacji o bezpiecznym układzie konstrukcyjnym silnik - zbiornik chemikaliów - kabina pilota. Powstał przy użyciu minimalnych środków finansowych dzięki wysiłkowi grupy entuzjastów pod kierunkiem mgr inż. Andrzeja Frydrychewicza w okresie, gdy polski przemysł lotniczy zaangażowano w program realizacji nieudanego odrzutowego samolotu rolniczego M-15 w Mielcu, usiłując jednocześnie zlikwidować wytwórnię lotniczą na Okęciu. Kruk połączył nowoczesny układ konstrukcyjny ze szczególnymi wymaganiami agrolotnictwa krajów Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej i stanowi całkowicie oryginalną konstrukcję. Prototyp z usterzeniem w układzie T i silnikiem Lycoming IO-720A1B (295 kW) oblatano 17 kwietnia 1973 r. Na 3-cim prototypie zastosowano silnik PZL-3S (LiT-3S, 442 kW). Podjęto produkcję serii informacyjnej 10 egz. (wraz z pierwszymi prototypami). 6-ty egzemplarz przebudowano w 1975 r., przenosząc usterzenie poziome na kadłub, a 9-ty i 10-ty egzemplarz stały się prototypami wersji PZL-106A o zmienionym kształcie i klasycznym usterzeniu. Produkcję seryjną PZL-106A rozpoczęto w 1976 r. Opracowano w 1976 r. wariant szkolny z wymiennym modułem kabiny instruktora, mocowanym zamiast zbiornika chemikaliów, możliwy do zastosowania na każdym seryjnym egzemplarzu samolotu. W 1979 r. powstał PZL-106B z nowym skrzydłem i krótszymi zastrzałami, oblatany 15 maja 1981 r. Zastąpił on w produkcji PZL-106A od 1982 r. W 1981 r. wprowadzono do produkcji wersję PZL-106AS z silnikiem ASz-62IR (736 kW). Opracowano też warianty PZL-106B: PZL-106BS z silnikiem ASz-62IR (736 kW), oblatany 8 marca 1982 r. i PZL-106BR z silnikiem PZL-3SR (442 kW), oblatany 8 lipca 1983 r. Od 1981 r. pracowano nad wersją z napędem turbośmigłowym. Na jednym z PZL-106A zamontowano silnik Pratt & Whitney PT6A-34AG (566 kW) i przebadano w 1983 r. W 1981 r. skonstruowano wariant gaśniczy samolotu, wyposażony w urządzenie do zrzucania "bomby" wodnej lub pianowej i dozownik środka gaszącego, mieszanego z wodą. Doświadczenia z prac nad turbośmigłowym PZL-106AT wykorzystano w latach 1983-85 przy konstruowaniu PZL-106BT-601 z silnikiem Walter M-601 (425 kW), oblatano go 18 września 1986 r. Opracowano wariant tej wersji o zwiększonej pojemności chemikaliów, przewidywany dla Argentyny. Także dla Argentyny opracowana została oblatana 2000 r. wersja PZL-106BTU-34 z silnikiem Pratt & Whitney PT6A-34AG i nowymi osłonami o stożkowym kształcie, zunifikowanymi z nowym wariantem wersji z silnikiem M-601 (ich wprowadzenie zostało wymuszone koniecznością zmiany odśrodkowego filtra powietrza na wlocie do silnika, bowiem produkcji jego starszej odmiany zaprzestał dostawca z USA). Ogółem wyprodukowano 146 PZL-106A i przeszło 130 PZL-106B we wszystkich wariantach. PZL-106A certyfikowano wg przepisów BCAR, a PZL-106BT - także wg FAR-23. Użytkownikami Kruków były Polska, Czechosłowacja, Niemcy, Egipt, Węgry, Argentyna i Hiszpania. W latach 1983-87 w oparciu o zespoły konstrukcyjne Kruka (skrzydła, podwozie, usterzenie, kabina) opracowano projekty rodziny samolotów wielozadaniowych, samolotu Fregata, gaśniczego PZL-140 Gąsior i wielozadaniowego An-3M - żaden z nich nie wyszedł poza fazę projektu koncepcyjnego. Dla samolotu Kruk zaprojektowano i wdrożono do produkcji oryginalne wyposażenie agrolotnicze, pozwalające na wykonywanie wszystkich zabiegów: nawożenie, rekultywację, sianie i ochronę roślin. Wysokie wymagania w zakresie ekonomiki eksploatacji i dokładności pokrycia obrabianego areału (szczególnie ze strony b. NRD) doprowadziły do uzyskania rekordowych szerokości roboczych zabiegów agrolotniczych. Produkcja seryjna PZL-106 została przerwana pod koniec lat osiemdziesiątych, podjęto ją znowu w 1995 r. po uzyskaniu certyfikatu wg FAR-23.

 

OPIS TECHNICZNY

 

Płat: Wznios 5o, skos 6o, profil NACA 2415. Konstrukcja całkowicie metalowa, dwudźwigarowa, wsparta do kadłuba od góry zastrzałami o kształcie litery V. Lotki i klapy szczelinowe, kryte tkaniną. Na całej rozpiętości stały slot.

Kadłub: Konstrukcja kratownicowa spawana z rur stalowych, odejmowane pokrywy kompozytowe (szklano-epoksydowe) i duralowe.

Kabina: Kabina pilota ma postać oddzielnego modułu, mocowanego do struktury kadłuba w sposób umożliwiający pochłonięcie dużej energii przy zderzeniu z przeszkodą, jej konstrukcja zapewnia przeżycie pilota przy przeciążeniu do 40 "g". W tylnej jej części znajduje się usytuowane tyłem do kierunku lotu siedzenie dla mechanika.

Usterzenie: Klasyczne, konstrukcja metalowa dwudźwigarowa. Stateczniki poziome o wyraźnym wzniosie wsparte zastrzałami. Stery kryte tkaniną.

Sterowanie: Układ sterowania linkowo-popychaczowy.

Podwozie: Golenie podwozia głównego piramidkowe, z dużymi kołami o niskociśnieniowym ogumieniu bezdętkowym, zaopatrzonymi w hamulce tarczowe. Amortyzatory podwozia głównego olejowo-gazowe, umieszczone wewnątrz kadłuba (wg przedwojennego patentu PZL, zastosowanego na myśliwcach Puławskiego). Podwozie tylne sterowane, z amortyzatorem olejowo-gazowym.

Napęd: Silnik turbośmigłowy Walter M-601D o mocy 537 kW (730 KM) i śmigło trójłopatowe Avia VJ-508. Skrzydłowe zbiorniki integralne o pojemności 560 dm3.

Awionika: Zestaw przyrządów z żyrokompasem, radiokompas, radiostacja UHF.

Aparatura agrolotnicza: Zbiornik chemikaliów o pojemności 1400 dm3 wyjmowany, z kompozytu szklano-epoksydowego. Aparatura rolnicza dostosowana do środków sypkich (tunel wysypowy) oraz ciekłych grubokroplistych (system rur z dyszami) i drobnokroplistych (system rur z atomizerami). Możliwość ciśnieniowego tankowania chemikaliów ciekłych.

 

DANE TECHNICZNE (PZL-106BT-601)

 

Rozpiętość 14,90 m

Długość 10,24 m

Wysokość 3,82 m

Powierzchnia nośna 31,7 m2

Masa samolotu pustego 1680 kg

Masa użyteczna 1920 kg

Masa startowa 3500 kg

Prędkość maksymalna 270 km/h

Prędkość przelotowa 150-170 km/h

Prędkość minimalna 90 km/h

Wznoszenie 6,0 m/s

Szerokość opylania do 25 m

Zasięg 750 km (do 1600 km z wykorzystaniem zbiorn. chem. na paliwo)

Rozbieg 230 m

Dobieg 130 m

 

 

 

 

 

Zdjecia PZL Okecie via Jerzy Mularczyk

 

Prototyp:

 

 

 

Uwaga! Wszystkie zdjecia tu opublikowane mozna wykorzystywac tylko i wylacznie jako dokumentacje modelarska. Sa zabezpieczone znakami wodnymi i prawami autorskimi. Kopiowanie i powielanie bez pisemnej zgody autora surowo zabronione!

[Nexus]

Bardzo interesujący zestaw zdjęć! Dziękujemy za ich ujawnienie

[Warka Bear]

Wszystkie zdjecia (w sumie grubo ponad 1200) i opisy samolotow byly dostepne przez wiele lat na stronie "www.sampol.de", ktora prowadzilem wspolnie z inz. Michalem Kuczewskim (synem inz. Kuczewskiego z LWD) z Montrealu. Publikowalismy setki unikalnych zdjec (za ktore niejednokrotnie placilismy ciezkie pieniadze) polskich konstrukcji lotniczych historycznych i wspolczesnych. Niestety, kradziono nam bezlitosnie zdjecia i teksty, publikujac pozniej jako wlasne. To byl powod likwidacji naszego wirtualnego archiwum.

[JW]

Wielkie dzięki