TAM 110 w wersji bałkański gun truck, Triglav Model 1/35

[Kamil K.]

 

 

Cześć,

 

Zamiast malować YW-531 postanowiłem, z różnych względów, że rozgrzebię nowy model.

Jakiś czas temu dostałem w swoje ręce kolejny produkt Triglav Model – TAM 110. Po przejściach z M-60PB podchodziłem do niego jak pies do jeża, ale wstępne oględziny wskazują na znaczący skok jakościowy… przy czym nadal jest to żywica o co najwyżej średniej jakości. No ale mniejsza, o samym modelu później.

 

 

Powiedzmy sobie kilka słów o samym pojeździe, który raczej jest u nas nieznany. TAM 110 to terenowa ciężarówka produkcji jugosłowiańskiej powstająca w latach 1976-91 w zakładach Tovarna Avtomobilov Maribor(TAM) na terenie dzisiejszej Słowenii.

Powstanie TAM 110 to efekt motoryzacji i unifikacji jugosłowiańskiej armii. W 1966 roku tamtejsze mądre głowy policzyły, że JNA używa 129 różnych typów pojazdów w ponad 300 odmianach.

Jak na swoje czasy TAM 110 był naprawdę udaną konstrukcją, w przeciwieństwie do opisywanego przeze mnie wcześniej OT M-60 (anegdotka głosi, że gdy ze strony jugosłowiańskiej wyszło zapytanie do Iraku o to, jak M-60 sprawują się w ichniej armii, odpowiedź brzmiała, żeby lepiej nie pytali, jeśli chcą utrzymać przyjacielskie stosunki – słowem, tragizm modelu odzwierciedlał tragizm konstrukcyjny tego wozu…). Z TAMem 110 było zgoła inaczej.

 

 

Po 1991 roku ciężarówki te trafiły do wszystkich ex-jugosławiańskich armii. Długo zastanawiałem się, jaki wóz odwzorować. Nie chciałem „gołej” ciężarówki, ale też nie podobały mi się Mad Maxowe przeróbki TAMów rodem z np. Gardy Panteri. No i tak grzebiąc wygrzebałem wóz łączący w sobie wszystkie podobające mi się cechy:

 

 

- jest ogumowany, więc bałkańskość pojazdu jest mocna.

- ma na pace (prawdopodobnie) wkm browning, więc w sumie to taki gun-truck na miarę tamtejszych możliwości.

 

 

- mimo wszystkich przeróbek kształt samego wozu pozostał bliski oryginałowi, więc widać, że TAM to TAM, a nie jakieś niewiadomo co na czterech kołach jak np. tutaj:

 

 

Bardzo krótka historia pojazdu

 

Cóż, ciężarówki jako woły robocze każdej armii raczej nie mają tak ciekawych historii jak czołgi czy wozy opancerzone, a z racji na ich większą ilość w linii, trudno wypatrzeć ten sam wóz na różnych nagraniach.

Jedyne co wiem o tym TAMie, to to, że wziął udział w operacji Smoluca ’92, czyli oswobodzeniu serbskiej enklawy otoczonej od czerwca do sierpnia 1992 roku przez milicje bośniackie i chorwackie. To taka ciekawa i bardzo rzadka sytuacja, kiedy to serbska ludność znalazła się w okrążeniu z widmem eksterminacji w tle. Ostatecznie udało się utworzyć korytarz do Smulucy i ewakuować całą ludność. Kilka dni później Chorwaci i Boszniacy spalili zabudowania miejscowości, która nie została odbudowana do dziś, a Serbowie, którzy chcieliby powrócić do swoich domów mają z tym takie same problemy jak Boszniacy czy Chorwaci w miejscowościach na terenie Republiki Serbskiej.

 

 

Wracając do samego wozu. Biorąc pod uwagę jednostki, które uczestniczyły w operacji, TAM mógł należeć zarówno do Garda Panteri, jak i do 1. Semberskiej Brygady Lekkiej Piechoty, jak też do jakiekolwiek innej, mniejszej pomocniczej jednostki, które wspierały te dwie brygady w marszu na Smolucę.

 

To by było na tyle dzisiaj. Model już powoli rozgrzebuję i zaczynam szukać największych mankamentów. Na pewno nie będę poprawiał wszystkiego, ale spróbuję go zbudować tak, żeby wyglądał jak najlepiej.  Do modelu mam też parę mniej i bardziej dedykowanych dodatków. Zobaczymy, co z tego wyjdzie. 

 

Pozdrowienia! 

 

[kubisz]

Jak zawsze ciekawy temat, jak zawsze porządny wstęp. Ale po raz pierwszy nie bardzo wiem, co będziesz budował, bo na tych zdjęciach ni huhu nie widać  Masz cokolwiek więcej dokumentacji do tego pojazdu?

[Kamil K.]

No niestety, screeny są jakie są. Wóz przejeżdża na tym video, od 5:45:

 

 

 

I w sumie to też niewiele widać, ale paru rzeczy się domyślam. A resztę sobie dopowiem.

[Stojkovic]

Oglądam

 

 

[mandrivecs]

Wizualnie to taki remix Tatry z Unimogiem. Podglądam.

[fanpancerki]

Pojazd tak brzydki ,że aż ładny życzę powodzenie w budowie .

[Zderzak]

Fajnie, że tym razem padło na ciężarówkę a nie coś gąsienicowego, będę zaglądał!

[makinen]

Jak zawsze można liczyć na ciekawostkę dużego kalibru. Co będziesz budował wyjdzie w praniu, bo też niezbyt wiem, ale za to będzie niespodzianka.

[Kamil K.]

5 godzin temu, Zderzak napisał:

Fajnie, że tym razem padło na ciężarówkę a nie coś gąsienicowego, będę zaglądał!

Też juz mam przesyt gąsienic, więc to faktycznie miła odmiana.

 

46 minut temu, makinen napisał:

Jak zawsze można liczyć na ciekawostkę dużego kalibru. Co będziesz budował wyjdzie w praniu, bo też niezbyt wiem, ale za to będzie niespodzianka.

Też układam sobie w głowie to, co ma z tego wyjść, dlatego chyba podzielę się z Wami swoimi przemyśleniami. Może czyjeś czujne oko coś wychwyci i mi podpowie ciekawego. 

[Kamil K.]

Miałem wolny wieczór, więc i znalazł się czas na rozwianie kilku wątpliwości... ale dla równowagi pojawiły się kolejne. 

Narzekaliście, zresztą słusznie, na jakość screenów i nagrania, że niewiele widać. Oto, co udało mi się z nich wyciągnąć. 

Jeśli coś rzuci Wam się w oczy, albo macie jakieś inne pomysły, to dajcie znać. 

 

Pierwszy fajny smaczek to otwory w burtach: 

 

Druga sprawa, to widać ewidentnie, że drzwi pasażera są zasłonięte gumą: 

 

 

... natomiast tajemnicę stanowią dla mnie drzwi kierowcy i w ogóle cały jego "obszar działania". Nie ma żadnej osłony przedniej szyby, a jego drzwi albo są tez niezabezpieczone, albo posiadają gumę z wyciętym wizjerem: 

 

... przyjrzałem się też przodowi szoferki, odrobinę rozjaśniła sie kwestia tego jak zamontowane są gumy na przedzie. 

 

Z tego wszystkiego zaś powstała jakże profesjonalna i jakże dokładna wizualizacja "co gdzie ja", stworzona w Paincie.    

 

 

... także myślę, że tak to z grubsza będzie wyglądało. Żadnych kwitów na drugą burtę wozu nie mam, dlatego wstępnie wymyśliłem sobie, że nie dam gumy po całej długości, tylko odsłonię część podwozia. Zobaczymy, czy ta koncepcja przetrwa okres budowy.  

 

 

 

[SzymonP.]

będe zaglądał, i kibicuję, bo to jest naprawdę ciekawy projekt i cos niestandardowego.

[Zderzak]

19 godzin temu, Kamil K. napisał:

Też juz mam przesyt gąsienic, więc to faktycznie miła odmiana.

Ja mam przeciwnie, bo nie pamiętam kiedy ostatni raz skleiłem coś bez kół. A tutaj się jednak cieszę, że w Twoim wykonaniu będzie bałkański kołowiec bo gąsienicowych już sporo nam prezentowałeś .

[kubisz]

Kamil, łap do kolekcji: https://armorama.com/news/triglav-m-80-variants  

 

To co narysowałeś pasuje mi do tego, co można wyłowić z filmu (nagranego bałkańskim ziemniakiem ), ale wydaje mi się, że guma po lewej stronie powinna być "po całości" (tak wrażliwy element, jak zbiornik paliwa, byłby raczej osłaniany).

[Kamil K.]

40 minut temu, kubisz napisał:

Kamil, łap do kolekcji: https://armorama.com/news/triglav-m-80-variants  

 

To co narysowałeś pasuje mi do tego, co można wyłowić z filmu (nagranego bałkańskim ziemniakiem ), ale wydaje mi się, że guma po lewej stronie powinna być "po całości" (tak wrażliwy element, jak zbiornik paliwa, byłby raczej osłaniany).

Oj, ostrzę sobie na niego zęby bardzo... Fajnie by było jakby jeszcze zrobili wariant z wieżą Vidra, bo parę ich jeździło już w Bośni i wyglądały naprawdę kozacko. 

 

Co do Twojej uwagi - zgadzam się w pełni - tylko z drugiej strony tam przy baku i instalacji sprężonego powietrza(?) jest tyle fajnych kabelków i przewodów  do dorobienia, że żal by to było zasłaniać.

Coś może wymyślę pośredniego - zdejmowalne boczne osłony, albo dwudzielne... Zobaczymy, sprawa otwarta, piłka w grze. 

 

Z drugiej strony nie wiem, czy warto tu w ogóle przyjmować jakąkolwiek logikę, skoro chłopy zabezpieczyli sobie pakę i pasażera przed pociskami, a kierowca jedzie jak samobójca, to kto wie czy wpadli by na zabezpieczenie baku... na pewno musieli zrobić to tak, żeby był on łatwo dostępny - w sumie taki płat gumy pewnie dało się podnieść bez większego problemu, ale nie wiem czy byłoby to wygodne. Będę o tym myślał w najbliższych dniach.

[Zderzak]

Patrząc na ten film, wydaje mi się że burty paki nie są gumowe. Ewentualnie ta guma jest przyczepiona do deski, sklejki? No chyba, że jest to nawet jeden kawał blachy. Stwierdzam to po fakcie, że nie wygina się ani trochę, mimo tego że od góry siedzi na niej częściowo żołnierz. 

[kubisz]

Wiadomo, że w logice polowego dopancerzania często nie ma żadnej logiki. Ale przy dopancerzaniu "fabrycznym" zbiornik zasłonięty:

https://military.wikia.org/wiki/TAM_110_T7_B/BV

 

A nie interesuję Cię jakiś taki bardziej "zwykły"? Jak np. ten:

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:TAM_110_T7_Ris_VS.jpg

 

Choć wiem, że Ty lubisz (i chwała Ci za to) konkretne pojazdy "z historią" bojową.

[Kamil K.]

2 godziny temu, Zderzak napisał:

Patrząc na ten film, wydaje mi się że burty paki nie są gumowe. Ewentualnie ta guma jest przyczepiona do deski, sklejki? No chyba, że jest to nawet jeden kawał blachy. Stwierdzam to po fakcie, że nie wygina się ani trochę, mimo tego że od góry siedzi na niej częściowo żołnierz. 

Może tak byc. Im dłużej patrzę na screeny i film, tym bardziej się skłaniam do takiej opcji.  Z drugiej strony niewykluczone, że gumowy panel był przykręcony do czegoś w rodzaju stelaża, żeby go usztywnić. Na tym screenie widać, że cokolwiek to jest, pod ciężarem wojaka jednak trochę ucieka ku środkowi maszyny: 

 

Z kolei przednie i dolne boczne płyty na filmie delikatnie falują w czasie jazdy, więc może miał tu miejsce pewien mix materiałów - paka obita stalą, dół i przód gumą? Z tego co, wiem, to pochodziła ona z przemysłowych taśmociągów i była zbrojona, więc pewną wytrzymałość na ostrzał mogła mieć.  

 

Kolejna sprawa to widoczna na screenie różnica kolorów pomiędzy płytą zasłaniającą szybę pasażera a tymi zasłaniającymi drzwi i pakę. Może to tylko cień(raczej nie, bo słońce świeci od przodu), ale ich barwa kojarzy mi się z przebijającą spod zieleni... gumą właśnie. Albo nawet niemalowaną, a zakurzoną gumą. Na płycie okiennej widać z kolei rdzawą rysę, poniżej wizjera. 

 

Dopatrzyłem się też teraz, że guma(?) na boku szoferki nie zasłania samych drzwi, ale cały ten bok. Zastanawiam się też, czy nie ma tam otworu tuż za lusterkiem, żeby można było w nie rzucić okiem...  Wydaje mi się, że tak jest, bo w drzwiach kierowcy teren przesuwa się tylko w małym kwadraciku, a szyba powinna być większa... coraz więcej pytań, a odpowiedzi coraz mniej.  

 

1 godzinę temu, kubisz napisał:

Wiadomo, że w logice polowego dopancerzania często nie ma żadnej logiki. Ale przy dopancerzaniu "fabrycznym" zbiornik zasłonięty:

 

https://military.wikia.org/wiki/TAM_110_T7_B/BV

 

A nie interesuję Cię jakiś taki bardziej "zwykły"? Jak np. ten:

 

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:TAM_110_T7_Ris_VS.jpg

 

Choć wiem, że Ty lubisz (i chwała Ci za to) konkretne pojazdy "z historią" bojową.

 

Oba fajne, ale zostanę przy swoim.  Natomiast to drugie zdjęcie podsunęło mi pomysł jak ew. zrobić dostęp do baku - klapka. w opancerzeniu, tak samo jak na drzwiach pasażera.

[fanpancerki]

Moim zdaniem ekrany z boku pojazdu są zrobione z blachy ,ponieważ jak napisał Zderzak nie uginają się pod żołnierzem ,oraz mają taki sam odcień jak blacha użyta z przodu pojazdu, No ale to tylko moja interpretacja tego zdjęcia. Edit: Zauważyłem że otwory strzelecki z boku mają ostre krawędzie, czyli to raczej blacha ?

Edytowane 20 Stycznia 2021 przez fanpancerki

[Kamil K.]

Kto wie, Panowie, kto wie... bardzo możliwe, że to blacha i chyba tak to właśnie zrobię - w sumie to będzie nawet różnorodnie.

 

Wieczorek zapoznawczy z TAMem mam już za sobą. Na początek delikatnie, złożyłem główne elementy zawieszenia z ramą.  Przednia oś pozostawiona ruchoma, zobaczymy, jak to potem ułożę. 

 

 

 

Cóż, detal nie powala i nie odrzuca, a kolor mydlany sprawia, że w sumie to bez różnicy, bo i tak nic nie widać.  Ze swojej strony wymieniłem tylko amortyzatory na zrobione z polistyrenu. 

 

Pod kabiną dokleiłem paski polistyrenu 0,5 mm, żeby podniosła się ciut względem zderzaka. To samo będzie trzeba zrobić z paką, bo też powinna ona być odrobinę wyżej. Wszystko położone na ramie na sucho. 

 

 

Zarówno kabinę jak i pakę wstępnie oczyściłem, również z detali, które w większości mi się nie podobały... 

 

 

Był też przyjemniejszy moment, bo przejrzałem cały warsztat i nazbierałem szpeju do wrzucenia na pakę. Będzie prawdopodobnie na bogato. 

 

 

Mam też takie fajne, stricte jugolskie dodatki, które też pewnie wykorzystam: 

 

 

 

 

Pozdrowienia! 

[makinen]

Wyglada prawie jak mój M1078

[Kamil K.]

Faktycznie, tylko jakby detali więcej...  

[Kamil K.]

Witajcie, 

Powoli do przodu. Dalej etap wczesnego rozpoznania bojem.  Dorobiłem parę detali, chociaż większości tutaj i tak nie będzie widać, więc trudno nie podchodzić do tego po macoszemu. 

Jak to zwykle przy tego typu żywicy, więcej jest patrzenia po fotkach i sprawdzania niż robienia. Dlatego kilka detali już się zmieniło, pewnie kilka wkrótce też ulegnie jakimś modyfikacjom. Najważniejsze teraz to dokleić detale i zrobić widoczne instalacje do zbiorników paliwa, hamulców, etc. 

Linka z wyciągarki jeszcze nie podklejona nigdzie , więc trochę się zwija. 

 

 

 

Pozdrowienia! 

[mandrivecs]

Fajnie idzie.

[Kamil K.]

Cześć, 

Powoli działam dalej. Skupiłem się ostatnio na instalacjach wokół ramy i częściowo silnika.

 

 

Przyznaję się bez bicia, że odtworzyłem ją tyle o ile - nie będzie z tego tak naprawdę zbyt wiele widać, tym bardziej, że dojdą dopancerzenia. Poza tym wyszło też - z obserwacji zdjęć - że muszę odkleić paski, które podwyższały kabinę, bo w rzeczywistości jest ona nisko nad kołami, za to pakę wypadałoby odrobinę podnieść - ot, uroki roboty z żywicznymi ulepami...

 

Zwróciłem też uwagę, że mamy drobny fakap z szoferką - ku środkowi jest nieco wklęsła. Mógłbym to olać, bo przód i tak zasłonię, ale jednak chciałbym to wyprostować. Macie pomysły jak to skutecznie i bezboleśnie zrobić? Jedyne, co przychodzi mi do głowy to próba naprostowania we wrzątku. 

 

Pozdrowienia! 

Edytowane 25 Lutego 2021 przez Kamil K.

[M.A.V.]